آموزش تضمینی تعمیر برد الکترونیکی

بازارکار حرفه تعمیر برد چطوریه؟

تعمیرات انواع بردهای الکترونیکی چه نوع تخصصی هست؟

تعمیر برد الکترونیکی رو کجا بصورت تضمینی یاد بگیرم؟

آموزشگاه تعمیر برد باید چه تجهیزات و ابزار کاری داشته باشه؟ و با چه سرفصلی دوره تعمیر برد رو برگزار میکنه؟

دوره تعمیر برد چه استانداردی باید داشته باشه؟

تعمیر برد الکترونیکی رو چطوری یاد بگیرم؟ از کجا شروع کنم؟

قطعات الکترونیکی رو چطوری بصورت خیلی سریع بشناسم؟

ابزار کار تعمیر برد چی هست؟

در کارگاه تعمیر بردهای الکترونیکی تجهیزات عیب یابی و تعمیر برد چه استاندارد و دقتی باید داشته باشه؟

روش تعمیر برد لوازم خانگی  مثل تعمیر برد یخچال یا تعمیر برد کولرگازی چطوری هست؟

و صدها سوالی که به ذهن یه تعمیرکار برد میرسه چی هست؟

در این مقاله براتون توضیح میدیم که چطوری میشه از تعمیر بردهای الکترونیکی مختلف به عنوان حرفه بسیار ارزنده بهره گرفت و کسب و کار پر بازده ای رو ایجاد کرد

همانطور که میدونید هر حرفه ای که قرار باشه بصورت یک بیزنس با درآمد خوب و رو به بالا به کار خودش ادامه بده باید در ابتدای کار یک بیزنس پلان یا طرح توجیهی دقیق داشته باشه این روزها فضای مجازی و سایت ها پر شده از مطالب مختلف که برخی از اونها تنها گوشه کوچکی از نکات آموزشی تعمیر بردهای الکترونیکی رو بصورت بسیار محدود آموزش میدن اما بهتر می شد قبل از آموزش تکنیک هایی که شاید اصلا توسط مخاطب درک نشه می اومدن و در ابتدا این حرفه رو به بهترین شکل به عموم علاقمندان معرفی میکردن تا مخاطبین و علاقمندان تعمیر بردهای الکترونیکی ، استعدادهای خودشون رو محک بزنن و واقعا” ببینن که علاقه اونها بسیار محکم و استوار هست یا تنها یک هیجان موقته که حین اولین عیب یابی و تعمیر برد الکترونیکی زود محو میشه.

اجازه بدین براتون حرفه تعمیر برد رو بسیار شفاف و به نقل قول از مهندس عسگرزاده بنویسیم

اما قبل از هرچیز لازم است جهت آشنایی بیشتر خواننده این مقاله ، کمی به بیوگرافی مهندس عسگرزاده بپردازیم

ایشان ضمن اینکه سالها در دانشگاههای مختلف فنی تهران در مقطع کاردانی و کـارشـناسی در درسهای سیستم تلـویزیون ، الکترونیک صنعتی، میکروپروسسورها و میکرو کنترلرها ، معماری سیستم های کامپیوتری و …تدریس داشتن ،عضو انجمن مخترعین ایران هستن و کار اصلی ایشان طراحی و تولید مجموعه های آموزشی الکترونیکی با مجوز و پروانه بهره برداری از وزارت صنعت و معدن از سال 1382 هست همچنین به موازات تولید ، امور مربوط به ارائه خدمات فنی و مهندسی در زمینه تعمیرات الکترونیک ، کنترل و اتوماسیون به کـارخانجــات را هم انجام میدهند.

فعالیت آموزشی ایشان هم بسته به زمان محدود باقیمانده در هر فصل از سال،به برگزاری یک دوره آموزش تضمینی بردهای الکترونیکی مختلف صرفا” برای کارآموزانی که در همان جلسه اول تعیین سطح میشوند خلاصه میشود.

حرفه تعمیر بردهای الکترونیکی ایشان به سالهای قبل تر برمیگردد که البته از دوران دانشجویی شکل رسمی و کارگاهی پیدا کرده است .

ایشان عیب یابی و تعمیر بردهای الکترونیکی رو کاملا” علمی و با تجهیزات اندازه گیری دقیق انجام میدن و بطور سنتی یا تجربی وارد این حرفه نشدن ، تحصیلات ایشان کارشناسی ارشد الکترونیک هست و بیش از بیست و چند سال سابقه کار تعمیر انواع بردهای الکترونیکی صنعتی و پزشکی و .. دارن …

حالا در این مقاله سعی داریم نظر ایشان رو برای شما بعنوان مخاطبی که علاقمند به یادگیری حرفه تعمیر بردهای الکترونیکی هستید درج میکنیم.

تعمیرکار باید تحلیل کار باشد تحلیل کار باید ترسیم کار باشد این اولین جمله معروف مهندس عسگرزاده در اولین جلسه رایگان کلاسهای عملی و کاربردی تعمیر بردهای الکترونیکی هست.

ایشان معتقدند اولین قدم برای ورود به دنیای تحلیل و تعمیر بردهای الکترونیکی علاقه و پشتکار کارآموز تعمیر برد هست. اگر شما علاقه به این حرفه نداشته باشید بهتره به دنبال حرفه ای باشید که اگر دو ساعت تمام به اون کار بپردازید حوصله تون سر نره!

کار تعمیر بردهای الکترونیکی دو تا بخش اصلی داره

1. تحلیل و عیب یابی مدار الکترونیکی با تجهیزات اندازه گیری مثل مولتی متر و اسلوسکوپ و ..
2. تعویض قطعه معیوب

اولین بخش این حرفه جذاب ، تحلیل و عیب یابی مدار هست این قسمت همون بخشی از کار هست که جمع بسیار زیادی که هنوز وارد دنیای قطعات الکترونیک نشدن با اون آشنایی چندانی ندارن چون همیشه تعمیرکار برد الکترونیکی رو زمانی دیدن که در حال تعویض یک قطعه الکترونیکی مثل آی سی یا یه قطعه الکترونیکی دیگه با هویه یا هیتر هست….و وقتی که اجرت خوبی رو تعمیرکار الکترونیک ماهر دریافت میکنه یه جورایی علاقمند میشن این کار رو یاد بگیرن

اما جالب اینه که تعویض قطعه الکترونیکی در برد معیوب ، آخرین کاری هست که تعمیرکار الکترونیک انجام میده . بخش اصلی کار همون عیب یابی و تست دقیق مدار هست که نیاز به اطلاعات علمی و تکنیک های کابردی داره  همون مثال قدیمی مکانیک معروف که میگه در تعمیرات چکش زدن کاری نداره اما اینکه دقیقا به کجا چکش بزنید مهم هست.

بنابراین متوجه شدیم تعمیر برد الکترونیکی فقط تعویض کاری نیست ، بلکه قبلش یک تعمیرکار برد الکترونیکی باید تحلیل کار باشه یعنی بتونه هر برد الکترونیکی ای رو که استاندارد تجاری بودن رو داره تحلیل کنه و برای اون روی کاغذ یک بلوک دیاگرام ترسیم کنه .

طراحی بلوک دیاگرام تعمیر برد فقط توسط اشخاصی ممکن هست که یا طراح الکترونیک هستن و یا دوره تعمیر بردهای الکترونیکی رو بصورت تحلیلی یاد گرفتن.

تحلیل بردهای الکترونیکی کار ساده ای نیست و خیلی ها علاقه یا حوصله همچین کاری رو ندارن . اما افرادی که علاقه جدی به یادگیری تعمیر برد دارن حتی اگر رشته تحصیلی مرتبطی ندارن براحتی میتونن این کار و یاد بگیرن . پس توصیه مهندس عسگرزاده به این دسته از علاقمندان تعمیر بردهای الکترونیکی این هست که دانش اولیه خودشون در زمینه الکترونیک و نمونه سازی بردهای الکترونیکی رو افزایش بدن و سعی کنن با شرکت در کلاسهایی که کارگاهی باشه و کار عملی فراوان ، بصورت کاملا استاندارد و طبقه بندی شده داشته باشه مهارت خودشون رو ارتقاء بدن و البته بدیهی هست بعد یادگیری و اتمام  دوره آموزشی ، باز هم نیاز به کسب تجربه باقی می مونه و ادامه روند یادگیری به علاقه کارآموز بستگی داره ، ایشان در کلاسها تاکید میکنند فراگیری مفاهیم الکترونیک به تنهایی کافی نیست و پیدا کردن تسلط بیشتر در تعمیر برد نیاز به کسب تجربه داره و برای کارآموزی در حرفه تعمیر بردهای الکترونیکی از نظر تعداد ساعت هیچ سقفی نمیشه تعیین کرد و هر شخصی هم که بطور تجربی تعمیرکار شده و بدون دانستن مفاهیم پایه و تحلیلی الکترونیک مهارت زیادی کسب کرده بطور صد در صد کامل نیست بلکه اون شخص در بردهای خاصی که بیشتر تعمیر کرده  فقط تجربه بیشتری نسبت به دیگری داره به عبارت دیگه اگر از اون شخص بخواهید یه برد الکترونیکی متفاوت ، مثلا برد الکترونیکی بیل مکانیکی رو تعمیر کنه چیز زیــادی نمیدونه و خیلی راحت میگه کار من نیست!!

علت اینه مفاهیم الکترونیک مرتبط با تکنیک های تعمیر برد رو نمیدونه تا بتونه براحتی تحلیل کنه و بلوک دیاگرام عیب یابی رو ترسیم کنه.

مهندس عسگرزاده بارها و بارها در کلاس هاشون برای کــاراموزان خودشون تکرار کردن که یک دست صدا نداره به این معنا که تحلیل کردن بر اساس مفاهیم الکترونیک از یکطرف و تکرار و تمرینی که منجر به کسب تجربه میشه از طرف دیگه میتونه یک تعمیرکار ماهر بسازه..

از نظر ایشان تعمیرکار مــاهــر کسی هست در زمان کوتاه تر موفق به تعمیر برد الکترونیکی بشه. اگر قرار باشه یک تعمیرکـار برای تعمیر  یه برد الکترونیکی زمان زیادی صرف کنه ، دیگه ارزش اقتصادی تعمیر اون برد از بین میره و مشتری به سراغ خرید یک برد جایگزین خواهد رفت.

نداشتن تجـربه اولین چالش یه کارآموز تازه کـار هست . کارآموز هر چه تجربه بیشتر بدست میاره سرعت عمل تعمیربرد الکترونیکی  اون بیشتر میشه و به مراتب درامد بالاتری کسب میکنه.

بذارید با یک مثال براتون توضیح بدیم

فرض کنید یک سرویسکار آسانسور ، که تخصص اون فقط مکانیک و سیم کشی الکتریکی آسانسور هست و هیچ دانش و تجربه ای از تعمیر بردهای الکترونیکی نداره یک دستگاه درایو آسانسور رو برای شما میاره که تعمیرش کنید. بنابراین شما باید در قدم اول ، هم درایو یا همون اینورتر رو بشناسید و هم تا حد زیادی از عملکرد اینورترها اطلاعات فنی خوبی داشته باشید تا بتونید خیلی سریع راجع به روند تعمیر درایو تحلیل سرانگشتی داشته باشید.

یک تعمیرکار درایو یا تعمیرکار اینورتر ماهر ، باید قبل از اینکه درایو یا اینورتر رو ببینه، بلوک دیاگرام عیب یابی و تعمیر اون رو ترسیم کنه و براش نقاط تست در نظر بگیره ، یعنی بدونه که به محض اینکه دستگاه معیوب الکترونیکی وارد کارگاه شد اولین تست کدام هست؟

بعضی ها فکر میکنن در قدم اول باید با آچار و پیچ گوشتی به جان دستگاه بیفتند و بطور کامل دستگاه رو باز کنن چون تصور میکنن به محض باز کردن درایو آسانسور یا اینورتر ، یک سوختگی واضح  یا سیاهی روی برد الکترونیکی درایو در انتظار اونهاست که خیلی راحته و میتونن تعمیرش کنن!!

اما جالبه بدونید اکثر درایوهای آسانسور براحتی حتی بدون باز کردن دستگاه قابل عیب یابی هستن چون اکثر خرابی ها در مدار قدرت درایو یا همان اینورتر IGBT اتفاق می افته و تکنسین آسانسور هم اگر دوره تضمینی تعمیر بردهای الکترونیکی رو گذرانده باشه میتونه بدون باز کردن دستگاه ، در حالیکه دستگاه خاموش هست و اطمینان داره که برق تابلو رو قبلا قطع کرده و  حتی بعد از قطع برق چراغ شارژ خازن هایی که برق رو ذخیره میکنن هم خاموش شده ، وضعیت ترمینال های DC-BUS رو با ترمینالهای برق ورودی و خروجی موتور به وسیله مولتی متر در وضعیت دیود چک تست کنه… تا ببینه اتصالی در ترمینال های خروجی IGBT  یا مدار کانورتر سه فاز درایو  وجود داره یا خیر.

خطر! خطر !  لازمه در اینجا تاکید کنیم در قسمت DC-BUS  یا همان مثبت و منفی درایو یا اینورتر ، حتی بعد از خاموش شدن دستگاه و قطع برق ، ولتاژ سه فاز خطرناک که قبلا یکسو سازی شده و در داخل خازن های ظرفیت بالا ذخیره شده موجوده و شاید حدود نیم ساعت هم بعد از قطع برق تابلو در خازنها مونده باشه با این وضعیت کوچکترین بی احتیاطی منجر به برق گرفتگی میشه… همیشه قبل از تست ترمینال ها با مولتی متر در وضعیت دیود چک ، ابتدا مولتی متر رو در وضعیت اندازه گیری ولتاژ DC  قرار بدین و اطمینان حاصل کنید که ترمینالهای مثبت و منفی  که در کنار ترمینالهای اصلی ورودی و خروجی قرار دارن ، هیچ ولتاژ ذخیره شده قبلی ندارن.

مقاومت های تخلیه کننده خازن ها بعد از قطع برق ، شروع به دشارژ خازن ها میکنن اما زمان میبره ّ، ولی باز هم نمیشه اطمینان کرد پس حتما اگر دوره تعمیر بردهای الکترونیکی رو گذرانده اید با احتیاط  ، بدون اینکه دست شما به ترمینالها برخورد کنه مقدار ولتاز DC-BUS رو اندازه گیری کنید و تا زمانی که ولتاژ صفر نشده هیچ تستی انجام ندین و پیچ های دستگاه رو هم باز نکنید.

پس بدونید داشتن تجربه هر کاری بسیار مهم و سرنوشت ساز هست و البته روش کار با ابزار اندازه گیری هم اهمیت فوق العاده ای داره ، شخصی که دوره تعمیر بردهای الکترونیکی رو بصورت کــارگــاهی و عملی در مجموعه ره آورد الکترونیک میگذرونه ، از نظر ترفندهای تعمیر برد ، نکات تکنیکی زیادی که طی سالها توسط  مهندس عسگرزاده در پروژه های مختلف صنعتی و پزشکی تجربه شده رو در سه مرحلـه بطور جــامع و تضمیــنـــی یاد میگیره.

لازم در اینجا تاکید کنیم مدرس دوره جــامع و تضمینی تعمیر بردهای الکترونیکی  که در مجموعه ره آورد الکترونیک تدریس میشه مهندس عسگرزاده هستن  و روال کــار به این صورت هست که کــارآموزان در فاز اول این دوره  آموزشی، طی صد ساعت ، بعد از آشنایی با قطعات الکترونیکی و نقشه خوانی ، نمونه سازی آزمایشگاهی برد الکترونیکی رو یاد میگیرن و بعد همان بردی رو که خودشون ساختن عیب یابی میکنن.

روش عیب یابی با اسیلوسکوپ ، روش ولتاژگیری ،روش تزریق فرکــانس همه تکنیک های این بخش از دوره هست که به طور منظم با برنامه ریزی قبلی آموزش داده میشه.

در فاز دوم کـاراموزان بر اساس علاقه و رسته کاری خودشون موضوع پروژه دریافت میکنند و روال بر این هست که هر هفته بتونن یک پروژه الکترونیکی انجام بدن و مطابق دستورالعملی که استاد بهشون سر کلاس توضیح داده برای اون پروژه گزارش کار تحلیلی بنویسن و تحویل بدن..

در فاز سوم بعد از انجام چندین پروژه ، کـارآموزان با برنامه ریزی قبلی این بار برای گذراندن دوره کــارآموزی وارد کــارگاه فنی و مهندسی ره آورد الکترونیک میشن در این قسمت از دوره  قرار هست آموخته های یک کارآموز تعمیر بردهای الکترونیکی بطور عملی و کارگاهی سنجیده بشه مثلا در اختیار  هر کاراموز یک میز کار با تجهیزات عیب یابی و تعمیر برد الکترونیکی مورد نیاز گذاشته میشه و ضمن اینکه قبل از شروع به کار ، استاد بلوک دیاگرام دستگاه معیوبی رو براشون ترسیم میکنه از کارآموز میخواد روند عیب یابی رو به ترتیب انجام بده و این بار برای یک دستگاه واقعی گزارش کار بنویسه…و در نهایت قطعه معیوب رو پیدا و تعویض کنه.

در همین کارگاه هست که کارآموز تعمیر برد ، بطور کامل تکنیک ها و ترفندهای عیب یابی با اسیلوسکوپ و سایر ابزار اندازه گیری رو یاد میگیره…

اینکه ابزار اندازه گیری چه ویژگیهایی داشته باشه یا میز کار تعمیرات الکترونیک چه استانداردی داره ، همه از جمله مواردی هست که طی دو هفته اول از این دوره چهارماهه توضیح داده میشه و کارآموز باید بسته به زمینه کاری خودش ، تجهیزات و ابزار میز کار تخصصی خودش رو تکمیل کنه.

برای اطلاع از لیست ابزار مورد نیاز تعمیر برد  میتونید روی  اسیلوسکوپ در تصویر بالا کلیک کنید. اما قبلش توصیه میکنم این مقاله رو تا آخر بخونید.

حالا برمیگردیم به ادامه توضیحات و اینکه ببینیم کسب و کار یک تعمیرکار بردهای الکترونیکی چگونه است

هر شخص علاقمند به دوره تعمیر برد باید بدونه که هدف او از یادگیری الکترونیک چی هست؟

در واقع بعد از اینکه توانایی تعمیر بردهای الکترونیکی رو به دست آورد میخواد چکار کنه؟

و در ادامه تعمیر بردهای الکترونیکی رو دسته بندی میکنیم و توضیح میدیم که هر شخص علاقمند به کار تعمیر برد،  چطوری بر اساس علاقه خودش ، یه دسته از بردهای الکترونیکی رو انتخاب میکنه و کسب و کار خودش رو شروع میکنه

همونطور که با دنیای لوازم الکترونیکی آشنایی دارید میدونید این دوره و زمونه اکثر دستگاهها با بردهای الکترونیکی کار میکنن یعنی براحتی میشه گفت از لوازم خانگی تا تجهیزات پزشکی ، بیمارستانی و کلینیکی گرفته تا مراکز صنعتی و پالایشگاهی ،  همگی الکترونیکی شدن و با وجود وارداتی بودن اکثر این تجهیزات الکترونیکی ، حرفه تعمیر برد از نظر بازار کسب و کار جایگاه ممتازی در بین سایر خدمات فنی داره  ، پس اگر تعمیرکار خوبی شده باشید مطمئن باشین درآمد تعمیر برد خوبه و کسب کار پر رونقی خواهید داشت.

حالا دسته بندی تعمیر بردهای الکترونیکی رو خدمتتون توضیح میدیم

هر تعمیرکار  باید قبل از هر چیز ، از دنیای بزرگ الکترونیک یک دسته از لوازم و تجهیزات برقی و الکترونیکی رو که علاقه به کار در اون زمینه داره رو انتخاب کنه. مثلا تعمیرات لوازم خانگی یکی از دسته های کاری خوب تعمیر برد هست چون مشتری شما میتونه هر شخصی باشه هر خونه ای حداقل یک یخچال داره که در فرایند کنترلی اون بردهای الکترونیکی نقش اصلی رو بازی میکنن.

گذشته از اون تعمیر برد ماشین لباسشویی یا تعمیر برد کولرگازی هم میتونه در این دسته از تعمیر بردهای مشتریان قرار بگیره ، مهندس عسگرزاده از نظر سرفصل آموزشی دوره تعمیر بردهای الکترونیکی ، لوازم خانگی رو در دسته بردهای تک CPU قرار دادن  و نظر ایشان بر این هست فردی که حتی هیچ تجربه ای نداره هم میتونه با ثبت نام در کلاس تعمیر بردهای تک CPU براحتی بردهای لوازم خانگی رو تعمیر کنه.

به عنوان یک مثال از این دسته از بردهای الکترونیکی به آموزش تعمیر برد الکترونیکی ماشین لباسشویی میپردازیم.

سرویس کار لوازم خانگی به منزل مشتری مراجعه میکنه و بعد روشن کردن ماشین لباسشویی و تست اولیه ، هیچ پیام خطاء یا ارور مبنی بر خرابی تجهیزات مکانیکی مشاهده نمیکنه اینجاست که شروع به تست سیم کشی ها و یا حتی تست موتور و پمپ تخلیه و .. میکنه اما به نتیجه ای نمیرسه و مشاهده میکنه همه لوازم با اتصال برق بطور مستقیم کار میکنن اما دستور از برد الکترونیکی به اونها ارسال نمیشه .اینجاست که به مشتری اعلام میکنه برد الکترونیکی ماشین لباسشویی خرابه و باید برد برای تعمیر به کارگاه فردی که متخصص این کار هست فرستاده بشه.

برد وارد کارگاه میشه و تعمیرکار برد از سرویس کار این سوال ها رو میپرسه

1. برد روشن میشه یا خیر؟
2. کدام یک از خروجی ها نظیر موتور ، پمپ تخلیه ، شیربرقی ها و .. کار نمیکنه؟

اگر سرویس کار اعلام کنه برد اصلا روشن نمیشه ، تعمیرکار برد به بخش منبع تغذیه مشکوک میشه و باید در قدم اول مطمئن بشه که برد از کدام نوع از منابع تغذیه استفاده میکنه.

در کلاس تعمیر برد انواع منابع تغذیه به شرح زیر توضیح داده شده و فقط کافی هست تعمیر کار ، پس از تعیین نوع منبع تغذیه مراحل تست سرد و گرم اون رو با دقت دنبال کنه

1. منبع تغذیه خطی
2. منبع تغذیه سوئیچینگ
3. منبع تغذیه خازنی

با اینکه اکثر لوازم الکترونیکی امروزی از منبع تغذیه سوئیچینگ استفاده میکنن اما ممکنه در بعضی از ماشین لباسشویی های موجود در بازار از منبع تغذیه خطی هم استفاده بشه

فرض میکنیم منبع تغذیه برد ماشین لباسشویی در مثال بالا خطی باشه ، در کلاس تعمیر برد روند عیب یابی این منبع تغذیه به زبان ساده به شکل زیر توضیح داده شده در اینجا شما میتونید خودتون رو محک بزنید که چقدر فرایند کاهش ولتاژ در این مدار الکترونیکی رو درک می کنید یا به اون علاقمند میشین.

با دانستن این نکته که در تمام منابع تغذیه هدف کاهش ولتاز برق شهر هست و باید ولتاز 220 ولت AC برق شهری مثلا تا 12 ولت کاهش پیدا کنه این نوع منبع تغذیه رو بطور خلاصه توضیح میدیم

منبع تغذیه خطی همونطور که از اسمش مشخصه بصورت خطی کار میکنه به این معنا که اگر ولتاژ برق شهر کاهش پیدا کنه آن وقت در خروجی هم کاهش ولتاژی بیشتر از حد معمول خواهیم داشت. و اگر ولتاژ به هر دلیلی مثلا دو فاز شدن ناگهانی افزایش پیدا کنه ولتاژ در ثانویه هم افزایش پیدا میکنه و حتی ممکنه به برد صدمه جدی برسه اما معمولا در این مواقع سیم پیچ اولیه ترانس هم میسوزه .

جالبه بدونید در مسیر ورودی اکثر منابع تغذیه ، در بردهای الکترونیکی قطعه ای بنام وریستور قرار داره که کارش اینه که جلوی افزایش ناگهانی برق رو بگیره .به این شکل که اگر ولتاژ برق شهری از 220 ولت بیشتر شد این قطعه که ذاتا” یک مقاومت حساس به افزایش ولتاز هست به شدت کاهش اهم میده و با عبور دادن برق از داخل خودش مانع رسیدن این ولتاژ بالا به سیم پیچ اولیه ترانس کاهنده هسته آهنی میشه و با این کارش ، خودش میسوزه اما ترانس منبع تغذیه رو از سوختن نجات میده…